تأثیر نهادها بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا با تأکید مخصوص بر ایران

چکیده: در بررسی عوامل موثر بر رشد اقتصادی، اغلب الگوهای مورد استفاده به بررسی عوامل اقتصادی مستقیم اثرگذار بر رشد اقتصادی نظیر سرمایه فیزیکی و انسانی می پردازند. با این حال بسیاری از محققان عقیده دارند که علّت تفاوت درآمدی کشورهای مختلف را باید در عناصر بنیادین دیگری که خصوصیات جوامع را در بر می گیرد جستجو کرد.بدین منظور در این مطالعه به بررسی اثر نهادها بر رشد اقتصادی به عنوان یکی از مهمترین عوامل بنیادین مورد توافق اقتصاددانان پرداختیم و در این راه از روش رودریک(2003) که نهادهای موثر بر رشد اقتصادی بلندمدت را در ذیل چهار دسته نهادهای خلق بازار، مقررات بازار، تثبیت بازار و مشروعیت بازار، طبقه بندی کرده است؛استفاده کرده ایم. اثر این نهادها را در نمونه 93 کشور منتخب جهان با لحاظ اثرات خاص برای کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا(منا) و در دوره سالهای 2009-1985 مورد بررسی قرار داده ایم. نتایج برآوردها نشان داد که نهادهای خلق بازار هم در حوزه کشورهای منا و هم سایر کشورهای مورد بررسی بر رشد اقتصادی بلندمدت موثر بوده است، حال آنکه نهادهای مشروعیت بازار و تثبیت بازار در نمونه سایر کشورها بر رشد اقتصادی موثر بوده اما در حوزه منا اثر گذاری نشان می دهد. همچنین نهادها مقررات بازار در هیچ یک از حوزه ها شواهدی دال بر اثرگذاری بلندمدت را نشان نمی دهند. به علاوه بررسی اثر این نهادها بر رشد اقتصادی ایران به صورت مجزا نشان داد که تنها شاخص های معرف نهادهای خلق بازار بر رشد اقتصادی ایران اثرگذار بوده اند و سایر شاخص ها شواهدی مبنی بر اثر بخشی دربرندارند